Кӯдаконро бояд ҳимоя кард, зеро онҳо ояндаи мо мебошанд!

Зебоҷон, исми ивазшудаи як кӯдаки 4-моҳа аст, ки дар Беморхонаи шаҳрии кӯдаконаи бемории сил табобат мегирад. Модари ин тифлак худ ба ин беморӣ гирифтор буда, табибон мегӯянд, бори аввал бо чунин ҳолат вохӯрдаанд, ки кӯдак дар чормоҳагӣ микроб хориҷ мекунад.

Монанди Зебоҷон чандин тифлаки дигар дар ин беморхона бистарӣ мебошанд. Яке аз онҳо, ки ҳамагӣ 2 сол дорад ҳамроҳи бибиаш табобат мегирад, зеро модараш дар Беморхонаи ҷумҳуриявии бемориҳои сили Мачитон бистарӣ мебошад.

Кӯдакон аз кӣ сироят меёбанд?

Сафаралӣ Исмоилов, мудири Шӯъбаи кӯдаконаи Беморхонаи шаҳрии кӯдаконаи бемории сил мегӯяд, инсон бо роҳи нафаскашӣ ва қатравӣ аз бемории сил сироят меёбад. Ба гуфтаи ӯ дар бештар ҳолат кӯдакон аз падару модари худ ва хешовандони наздике, ки бемории сил доранду табобатро партофтаанд ё бемор ҳастанду пинҳон медоранд, сироят меёбанд: “Баъзе аз падару модарони онҳо муҳоҷир мебошанд. Дар мо ду кӯдак бистарӣ аст, ки яке чор моҳ дигаре 2-сол дорад. Ва модарони ҳардуи ин кӯдакон бемории силро доранд”.

Исломилов мегӯяд, ҳаст ҳолатҳое, ки падару модар солим ҳаст, вале фарзанди онҳо ба бемории сил гирифтор шудааст: “Вақте ба мо муроҷиат мекунанд, мо мепурсем, ки дар оила ягон нафар бемории сил дошт, шояд ба кӯдак гузашта бошад, волидайн пинҳон медоранд. Ва ё падару модар ин бемориро дошта, табобатро то охир нагирифтаанд, ки дар натиҷа фарзанди онҳо ба бемории сил мубтало гаштааст”.

Мутахассисон бар ин назаранд, ки модари гирифтори сили шуш, ки дар ӯ ҷараёни хориҷшавии микроб қатъ нагардидааст, хубтар аст кӯдакони то синни 7-соларо навозишу меҳрубонӣ накунад, аз худ дур нигоҳ дорад, чунки иммунитети бадани кӯдакон сусту заиф мебошад. Онҳо осон ба сил мубтало шуданашон мумкин аст. Ба кӯдаконе, ки бо бемори сил дар як хона зиндагӣ мекунанд, дар фаслҳои тирамоҳу аввали баҳор доруҳои махсуси пешгирикунандаи сил додан ба фоидаи саломатии онҳо хоҳад буд.
Инфографика

Ба гуфтаи ҳамсуҳбати мо, агар кӯдак микробхориҷкунанда бошад, албатта ба додару хоҳарони худ бемориро мегузаронад, аз ин рӯ бемор бояд дар беморхона табобат гирад: “Дар беморхона давоми 9-моҳ аст, ки як духтараки 14-сола бистарӣ мебошад, мегӯяд, худро хуб эҳсос мекунад, вале микроб хориҷ мекунад. Мо тасмим гирифтем, ки ӯро ҷарроҳӣ кунем”.

Коршиносон бар ин назаранд, ки бемории сил бемории иҷтимоӣ буда, агар шароити иқтисодии давлат ва хонавода хуб бошад, эҳтимол дорад, ки мардум ё шахс ба ин беморӣ гирифтор нашавад.

Шакли табобати беморони ҳассос ва мутобиқгаштаи сил

Ба гуфтаи Аслиддин Раҷабов, директори Маркази ҷумҳуриявии ҳимояи аҳолӣ аз бемории сил табобати гирифторони бемории сил ройгон буда, барои доруи зиддисилии қатори якуми беморони ҳассос, ки муддати 6 моҳ табобат мегиранд 50 доллари амрикоӣ сарф мешавад.

Барои доруи зиддисилии беморони мутобиқгашта, ки давоми 2 сол табобат мегиранд аз 3 то 5 ҳазор доллар ва барои беморони шакли васеи мутобиқгашта давоми 24-30 моҳ аз 5 то 8 ҳазор доллари амрикоӣ масраф мешавад: “Ҳар фарде, ки табобатро пурра мегирад ӯ шахси солим дар ҷомеа ҳисоб карда мешавад”.

Раҷабов қайд кард, ки бемоии сил дар ҷумҳурӣ рӯ ба коҳиш дорад.

Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) исбот кардааст, ки пас аз ду ҳафтаи табобат шахси хориҷкунандаи микроб, безарар мегардад. Ва бемории сил табобатшаванда буда, ирсӣ намебошад. Ва дар сурати то охир гирифтани табобат шахс пурра солим гашта, бехатар мебошад.

Раҷабов иброз медорад, ки ҳар фард метавонад ба бемории сил гирифтор шавад, танҳо дар ҳолате, ки вазифаи муҳофизатии организмаш паст шавад: “Масъунияти организм вақте паст шуд, бемории сил авҷ мегирад”.

Ба гуфтаи мутахассисон, аломатҳои асосии сил ин сулфаи аз ду ҳафта зиёд, гум шудани иштиҳо, камшавии вазн, беҳолатӣ, табъи наонқадар баланд ва то хунтуфкунӣ буда метавонад. Дар ин ҳолат бемор бояд ба аввалин муассисаи тиббии назди манзили худ муроҷиат кунад.

Доғгузорӣ сабабҳои монеа ба табобат мешавад

Чаро ин воқеа рӯй медиҳад? Чаро одамон дар Тоҷикистон табобати бемории силро шурӯъ карда, то охир намерасонанду худ ва дигарон, махсусан кӯдакони худро зери хатар мегузоранд?

Мутахассисон ин ҳамаро дар табъиз арзёбӣ мекунанд. Ва беморон аз тарси доғ гирифтан дар номашон дар бештар ҳолат доруҳоро истеъмол накарда, аз табобат даст мекашанд. Ҳатто ҳаст ҳолатҳое, ки волидайн бо шунидани натиҷаи ташхис, аз тамғагузории ҳаққу ҳамсоя ва хешовандонашон табобати фарзандонро ба таъхир гузоштаанд.

Сафаралӣ Исмоилов, мудири Шӯъбаи кӯдаконаи Беморхонаи шаҳрии кӯдаконаи бемории сил мегӯяд, “дар беморхонаи мо як кӯдак бистарӣ шуда буд. Модараш ба мо гуфт, ки барои табобат кардан, бояд ба мактаб ҳуҷҷат пешниҳод кард. Вақте мо дар варақаи тиббӣ навистем, ки ҳақиқатан духтарак дар беморхонаи бемориҳои сил табобат мегирад, модараш гуфт, ки бемории силро нанависем. Зеро хешу табор, ҳамсояҳо нисбати мо гумони бад мекунанд”.


Мутахассисон тавсия медиҳанд, ки дар хонаводаҳое, ки бемории сил ошкор шуд, бояд ҳамаи кӯдакони то синни 14-сола ва калонсолон, ки дар як хона бо бемор зиндагӣ мекунанд, бояд аз муоинаи тиббӣ гузаранд. Зеро бинобар суст будани иммунитети бадан кӯдакон зуд сироят ёфтанашон мумкин аст. Ҳамчунин шахсоне, ки зуд-зуд сулфа ва атса мезананд, бояд ҳатман балғамро барои ташхис супоранд.

Бар асоси як тадқиқот, ки дар Осиёи Миёна гузаронида шуд, исбот гаштааст, ки:

Одамон аз онҳое, ки бемории сил доранд, метарсанд

Одамон намехоҳанд, ки беморони сил бо кӯдаконашон бозӣ кунанд.

Одамон намехоханд, ки бо аъзоёни оилаи бемори сил хӯранд ё нӯшанд

Одамон намехоҳанд, ки касе бемории сил дорад, дар деҳаашон зиндагӣ кунанд.

Маҳз бо ҳамин сабабҳо мардум бемории худро аз дигарон пинҳон медоранд, ки сабаби сироят ёфтани дигарон мегардад. 

Сафаралӣ Исмоилов иброз дошт, ки якчанд узви инсон ба мемории сил гирифтор шуда метавонад:

Пас наздикони бемор дар ин давра чӣ корҳоро бояд анҷом диҳанд?

·        худро канор нагиранд, беморро ҳаматарафа дастгирӣ ва рӯҳбаланд намоянд,

·       тартиби хӯрдани доруҳо ва то охир табобат гирифтани беморро назорат намоянд,

·       фаҳмонанд, ӯро дилпур созанд, ки пурра шифо меёбад ва кору зиндагиро ба таври муқаррарӣ идома хоҳад дод,

·       ба қоидаҳои санитарию гигиенӣ эътибор диҳанд, аммо ин корҳоро намоишкорона накунанд, то ки ба бемор сахт нарасад, хотираш озурда нагардад, рӯҳафтода нашавад. Бемор дигар барои атрофиён хавфнок нест,

·      барои дар ҳавои тоза, боғот, хонаҳои барҳаво истироҳат кардани бемор шароит муҳайё созанд.

Сафаралӣ Исмоилов, мудири Шӯъбаи кӯдаконаи Беморхонаи шаҳрии кӯдаконаи бемории сил қайд кард, ки табобати кӯдакон аз саривақт муроҷиат кардани волидайни онҳо мебошад: "Ҳамчунин падару модари кӯдак бояд донанд, ки ба мутахассис муроҷиат кунанд, на ба духтуроне, ки ба бемории сил дахл надорад. Ман фикр мекунам ин ҳама аз беаҳмиятӣ мебошад. Падару модарон бояд ба саломатии фарзандони худ аҳамият дода, сари вақт ба духтур муроҷиат кунанд. Кормандони беморхона ҳарақат мекунанд, кӯдакон табобат гирифта, сиҳат шуда, хурсанд ба хонаҳои худ баргарданд".

МТТҲС: Мардум дар фикри саломатии худ буда, дар бораи бемориҳо маълумоти кофӣ доранд!

Роҳбарони Марказҳои ташаккули тарзи ҳаёти солими шаҳру навоҳӣ мегӯянд, дар асоси Дастур оид ба шарикӣ бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатӣ фаъолият дошта, дастаҳои ҷомеавии саломатӣ оиди бемориҳо миёни мардум фаҳмондадиҳӣ мегузаронанд.

Дастур оид ба шарикӣ бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатӣ аз 9-уми марти соли 2017 таҳти рақами 153 бо фармони Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Тоҷикистон ба имзо расидаааст. Дастур низом, муносибат ва усули ягонаи фаъолиятро дар сатҳи ҷомеа доир ба масъалаҳои саломатӣ дар асоси принсипҳои шарикӣ байни системаи тандурустӣ ва ҷомеа дар ноҳияҳои деҳоти Тоҷикистон ҷиҳати пеш бурдани саломатӣ, ки ба васеъ намудани имконият ва ҷалби ҷомеа ба масъалаҳои  саломатӣ нигаронида шудааст, танзим менамояд.

Рустам Аҳмадов, директори Маркази ташаккули тарзи ҳаёти солими ноҳияи Файзобод мегӯяд, пас аз фаъолияти дастаҳои ҷомеавии саломатӣ дар ноҳия аз рӯи Дастур фаҳмишу тассавуроти мардум оиди бемориҳо дигар шудааст: “Робитаи мардум бо дастаҳои ҷомеавӣ хуб буда, мардум дар бораи диабети қанд, камхунӣ, ҷоғар ва пешгирии ҳомиладории номатлуб маълумоти кофӣ доранд”.

Бо иловаи Аҳмадов, дастаҳои ҷомеавии саломатӣ то 15 нафарро дар бар гирифта, аз ҳисоби аҳолӣ мебошанд. Ҳамчунин дар ин дастаҳо кормандони соҳаи тандурустӣ ва омӯзгорон, ки ба нафақа баромадаанд, фаъолият карда метавонанд: “16 фасилитатор дорем, ки бо дастаҳои ҷомеавӣ тарзҳои муносибат бо мардумро меомӯзонанд. Ин дастаҳо ихтиёрӣ буда, ҳар шахс метавонад ба ин гурӯҳ шомил ё ихроҷ шавад. Ҳатто дар ҳолати шароит надоштани ягон нафар, аъзоёни даста, як маблағи муайянеро кӯмак мекунанд, ки беморро то беморхона бурда, расонанд”.

Ба гуфтаи Рустам Аҳмадов, директори Маркази ташаккули тарзи ҳаёти солими ноҳияи Файзобод, дар деҳа ва маҳалҳо мардумро ҷамъ карда, оиди пешгирии сил, ВНМО ва дигар бемориҳо саволу ҷавоб мекунанд: “Дар давоми як моҳ зиёда аз 100 вохӯриву суҳбатҳо бо мардум мегузаронем. Марказҳо бо маводҳои ёрии аввалияи тиббӣ таъмин буда, се мошини ёрии таъҷилӣ дар ноҳияи Файзобод фаъолият мекунад”.

Ҳамсуҳбати дигари мо Завқиддин Исмоилов, директори Маркази ташаккули тарзи ҳаёти солими ноҳияи Рӯдакӣ низ иброз дошт, ки табибони соҳа дар ноҳия аз рӯи Дастур оид ба шарикӣ бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатӣ фаъолият мекунанд: "Дастаҳои ҷомеавии саломатӣ аз ҳисоби худи халқ буда, ҳамроҳ бо марказҳои саломатӣ дар ноҳия кор мекунанд. Фикр мекунам таҷрибае, ки мардум доранд, мо надошта бошем. Аз ин рӯ, фаъол намудани дастаҳои ҷомеавии саломатӣ аз ҳисоби мардум бисёр хуб мебошад”.

Исмоилов мегӯяд, дар ноҳияи Рӯдакӣ 30 марказҳои саломатӣ ва 81 бунгоҳҳои саломатӣ фаъолият доранд: “Дастаҳои ҷомеавӣ Дастур оид ба шарикӣ бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатиро ба мардум мефаҳмонанд, мардум низ инро хуб дарк кардаанд". 

Дар ин дастур дурнамои “Шарикӣ кор бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатӣ”, ки барои ташкили ҳамкории устувор дар маъалаҳои пеш бурдани саломатӣ байни ҷомеа, муассисаҳои КАТС ва МТТҲАС дар ноҳияҳои деҳоти ҷумҳурӣ муайян гардидааст, оварда шудааст, ки ба эҳтиёҷҳои соҳаи тандурустии кишвар ва вусъат додани муносибаҳо, ҳамчунин бо иштирок ва муосидати ҳамаи шарикон бештар мувофиқ мебошад.

Дарстур чор унусрҳои зеринро дар бар мегирад, ки онҳо барои барномаи бо “Шарикӣ кор бо ҷомеа дар масъалаҳои саломатӣ муайян мебошанд:

1.Муассисаҳои КАТС ва МТТҲС муассисаҳои асосии кор бо ҷоема буда, бояд бо тамоми ҳамин гуна барномаҳо ва фаъолиятҳо ҷалб карда шаванд.

2.МД “Маркази ҷумҳуриявии ташаккули тарзи ҳаёти солим” МҶТТҲС барномаи “ШҶМС”-ро ҳамоҳанг месозад.
3.Дар ҷомеаиа деҳотӣ ташкилотҳои мустаъқили ихтиёрӣ (волонтёр) бо номи “дастаҳои ҷомеавии саломатӣ” (ДҶС) дар тақвият додан ё пеш бурдани саломатӣ шарикони асосии муассисаҳои КАТС ва МТТҲС мебошад (Ташкил кардани ДҶС дар қисми “Принсипҳои асосии шарикӣ бо ҷомеа дар масъалаҳои саоматӣ) ифода ёфтааст.
4. Интихоби мавзуъ барои кор бо ҷомеа бояд дар асоси афзалиятҳое, ки аз тарафи худи ҷомеа муайян мегардад. Инчунин мувофиқи афзалиятҳои Вазорати тундурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Тоҷикистон дар доираи “Стратегияи милии солими аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистсон барои солҳои 2010-2020”, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз августи соли 2010 таҳти рақами 268 тақдиқ шудааст, сурат хорҳад гирифт.
МАЪЛУМОТНОМА

Бояд зикр намуд, ки яке аз самтҳои аввалиндараҷаи фаъолияти Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ин такмил ва рушди кӯмаки аввалияи тиббию санитарии ба тибби оилавӣ ба шумор меравад. Бо ин мақсад дар соли 2018 гурӯҳҳои кории вилоятӣ оид ба ворид ва идора намудани раванди бизнеснақшагирӣ дар шабакаи муассисаҳои КАТС- вилоятҳо (Хатлон, Суғд, ВМКБ) омӯзонида шуданд.

Дар заминаи Муассисаи давлатии «Маркази ҷумҳуриявии таълимию клиникии тибби оилавӣ», марказҳои вилоятӣ ва шуъбаҳои байниноҳиявӣ 804 нафар кормандони тиб (82 нафар табиб ва 722 нафар корманди миёнаи тиб) давраи бозомӯзиро аз рӯи ихтисоси тибби оилавӣ хатм намуда, ба ҷойҳои кории худ баргаштанд. Бояд қайд намуд, ки 643 бозомӯз, аз онҳо 91 нафар табиб, 522 нафар корманди миёнаи тиб даврҳои бозомӯзиро идома дода истодаанд.

Дар маҷмӯъ айни ҳол шумораи табибони оилавии омӯзонидашуда дар муассисаҳои кумаки аввалияи тиббию санитарии ҷумҳурӣ 4334 нафар (81,2%, талабот 5333 нафар) ва кормандони миёнаи тибби оилавӣ 8077 нафарро (75,7%, талабот 10 667 нафар) ташкил медиҳанд.

ОРАПОР ОЛОП

ljkhjgjhgjhkfgh kjhj рплопго